Đau đầu do viêm não có nguy hiểm không?

Viêm não là gì?

Viêm não là tình trạng viêm cấp tính của não, phần lớn gây nên bởi sự tấn công của virus hoặc hệ thống miễn dịch bị nhầm lẫn và tấn công vào mô não của người bệnh.

Nguyên nhân phổ biến nhất gây nên viêm não là do nhiễm virus. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, có tới 70% trường hợp viêm não gây nên bởi virus, trong đó, trẻ nhỏ (từ 1 tuổi trở xuống) và người lớn tuổi (từ 65 tuổi trở lên) là nhóm dân số dễ mắc bệnh nhất.

Tình trạng viêm trong não xảy ra do cơ thể cố gắng chống lại virus. Viêm não xảy ra ở 1 trên 1.000 trường hợp mắc bệnh sởi.

Trong một số ít trường hợp, vi khuẩn, nấm và giun ký sinh cũng có thể gây viêm não.

Viêm não thường bắt đầu với những biểu hiện bệnh lý như sốt và đau đầu. Các triệu chứng nhanh chóng trở nên tồi tệ hơn và có thể xảy ra co giật, lú lẫn, buồn ngủ, mất ý thức và thậm chí hôn mê.

Hầu hết những người bị viêm não nhẹ đều có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, viêm não có thể đe dọa tính mạng và rất nghiêm trọng. Một nghiên cứu năm 2020 về bệnh viêm não do mọi nguyên nhân cho thấy gần 10% số người mắc bệnh đã tử vong sau khi nhập viện.

Tiên lượng của một bệnh nhân bị viêm não phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bên cạnh đó, yếu tố tuổi tác và tình trạng sức khỏe của người bệnh cũng đóng vai trò quyết định đối với sự hồi phục sau điều trị.

Các loại bệnh viêm não thường gặp

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, viêm não được phân thành các loại khác nhau, bao gồm:

- Viêm bão Nhật Bản và Viêm não ngựa miền Đông (EEE) lây lan qua người thông qua vết cắn của con muỗi bị nhiễm virus

- Bệnh viêm não do ve lây truyền sang người do vết cắn của bọ ve thân cứng bị nhiễm bệnh, Ixodes ricinus ở châu Âu, Ixodes persulcatus ở Siberia và Viễn Đông

- Bệnh dại có thể lây lan qua vết cắn hoặc vết trầy xước do động vật nhiễm bệnh dại gây ra.

Đau đầu do viêm não có phải là triệu chứng điển hình không?

Thông thường, một người bị viêm não sẽ xuất hiện những biểu hiện bệnh như:

- Sốt

- Đau đầu

- Các triệu chứng tương tự bệnh cúm

- Sợ ánh sáng hoặc nhạy cảm với ánh sáng

- Mất sức

Một dấu hiệu hiếm gặp hơn mà một bệnh nhân viêm não có thể trải qua là tình trạng cứng cổ. Ngoài ra, người bệnh còn có thể bị cứng chân tay, cử động chậm và vụng về. Họ cũng có thể cảm thấy buồn ngủ và ho thường xuyên.

Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, một người có thể gặp phải các triệu chứng khác như:

- Đau đầu dữ dội

- Buồn nôn và ói mửa

- Lú lẫn

- Mất trí nhớ

- Khó nói chuyện

- Mất thính giác

- Gặp ảo giác

- Co giật

- Hôn mê

Đối với trẻ sơ sinh, và trẻ nhở, việc mắc bệnh viêm não thường khó phát hiện hơn, tuy nhiên, bệnh cũng có thể được chẩn đoán nếu bé có những biểu hiện như:

- Nôn mửa

- Xuất hiện một khu vực bị sưng phồng bất thường gần vùng mềm ở giữa đỉnh đầu, hay còn được gọi với cái tên khác là vùng thóp

- Thường xuyên quấy khóc và không thể dỗ trẻ nín ngay cả khi được ôm ấp, vỗ về hay cho ăn đầy đủ

- Cơ thể bị cứng

Như vậy có thể thấy, đau đầu do viêm não là một trong những dấu hiệu chính thường gặp đối với bệnh viêm não. Khi xuất hiện tình trạng đau đầu kéo dài kèm theo các biểu hiện các, người bệnh nên sớm thực hiện các bài kiểm tra sức khỏe để sớm phát hiện và điều trị viêm não.

Nguyên nhân gây bệnh viêm não

Như đã đề cập phía trên, viêm não có gây nên do nhiễm trùng nội sọ trực tiếp bởi virus, vi khuẩn hoặc nấm. Nó cũng có thể xảy ra khi hệ thống miễn dịch phản ứng với tình trạng nhiễm trùng, tuy nhiên hệ thống miễn dịch lại nhận biết sai và tấn công nhầm vào mô não.

Có ba loại virus chính gây viêm não nguyên phát:

- Các loại virus phổ biến, bao gồm virus herpes simplex (HSV) và virus Epstein-Barr

- Virus thường xuất hiện ở trẻ nhỏ, bao gồm cả bệnh sởi và quai bị

- Arbovirus, lây lan qua muỗi, ve và các côn trùng khác

Viêm não thứ phát thường là biến chứng của nhiễm virus. Các triệu chứng bắt đầu xuất hiện vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau lần nhiễm trùng đầu tiên. Thông thường bệnh xảy ra khi hệ thống miễn dịch của người bệnh coi các tế bào não khỏe mạnh như những ‘sinh vật lạ’ và tấn công chúng. Hiện khoa học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân tại sao hệ thống miễn dịch lại gặp ‘trục trặc’ theo cách này.

Trong hơn 60% trường hợp viêm não, nguyên nhân chính xác của bệnh vẫn chưa được xác định.

Các yếu tố khiến người bệnh dễ mắc viêm não hơn

Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh viêm não. Tuy nhiên, thông qua các nghiên cứu, một số nhóm người đã được chỉ ra có nguy cơ bị bệnh cao hơn, bao gồm:

- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

- Người cao tuổi

- Người có hệ thống miễn dịch yếu, hệ thống miễn dịch bị tổn thương

- Người sống ở khu vực có nhiều muỗi và bọ ve

Viêm não được chẩn đoán như thế nào?

Thông thường, các bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm để chẩn đoán viêm não như sau:

Chẩn đoán bằng hình ảnh

Chụp CT có thể hữu ích trong việc phát hiện những thay đổi trong cấu trúc não. Nó cũng có thể loại trừ các nguyên nhân khác, chẳng hạn như đột quỵ, chứng phình động mạch hoặc khối u.

Tuy nhiên, MRI là lựa chọn hình ảnh tốt nhất cho bệnh viêm não, vì các bác sĩ có thể sử dụng nó để xác định những thay đổi kinh điển ở não là dấu hiệu cho tình trạng này.

Chọc dò tủy sống

Chọc dò tủy sống và lấy mẫu dịch não tủy từ cột sống để xét nghiệm có thể giúp phát hiện mức protein và mức bạch cầu cao hơn dự kiến.

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu nếu nghi ngờ viêm não do virus.

Điều trị chứng đau đầu do viêm não như thế nào?

Tương tự như các bệnh đau đầu khác, để điều trị chứng đau đầu do viêm não, điều đầu tiên người bệnh cần làm là thực hiện điều trị viêm não.

Sau khi thực hiện các bài kiểm tra sức khỏe và được chẩn đoán chính xác bị bệnh viêm não, bệnh nhân sẽ được bác sĩ tư vấn phác đồ điều trị viêm não tập trung vào việc giải quyết các nguyên nhân gây bệnh cơ bản và giảm bớt các triệu chứng.

Các giải pháp phổ biến được sử dụng trong điều trị viêm não bao gồm:

- Corticosteroid: Các bác sĩ có thể đề nghị tiêm steroid để giảm viêm trong não.

- Thuốc kháng virus: Trong trường hợp viêm não do virus, thuốc kháng virus sẽ được kê đơn để điều trị nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này.

- Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn có thể gây viêm não.

- Thuốc kháng nấm: Trong trường hợp viêm não do nấm, thuốc kháng nấm có thể giúp ích.

- Thuốc chống co giật: Nếu viêm não gây co giật, những loại thuốc này có thể được kê đơn nhằm làm giảm tình trạng co giật ở người bệnh.

- Phẫu thuật: Nếu bác sĩ xác định rằng một khối u hoặc sự phát triển khác gây ra viêm não, họ có thể tiến hành phẫu thuật để loại bỏ nó.

- Liệu pháp huyết thanh miễn dịch hay Liệu pháp miễn dịch Globulin: Trong quá trình điều trị bằng globulin miễn dịch, bác sĩ sẽ truyền một dung dịch chứa một lượng lớn kháng thể nguồn gốc từ người hoặc động vật, giúp cho cơ thể có kháng thể để dự phòng, điều trị bệnh, điều trị phối hợp và điều trị thay thế để chống lại các căn bệnh nguy hiểm, nhất là những căn bệnh về truyền nhiễm.

- Điều trị thay huyết tương: Quá trình này cho phép loại bỏ máu chứa mầm bệnh ra khỏi cơ thể và lọc ra các kháng thể để giúp ngăn chúng tấn công cơ thể. Sau đó, bác sĩ sẽ thay thế máu của người đó bằng huyết thanh albumin hoặc máu được hiến tặng. Albumin là một loại protein do gan tạo ra.

Biến chứng thường gặp ở bệnh nhân viêm não

Trong các đối tượng nhiễm bệnh, người già và những trường hợp không được điều trị viêm não kịp thời có nguy cơ bị biến chứng cao hơn. Các biến chứng có thể bao gồm:

- Mất trí nhớ, đặc biệt ở những người bị viêm não HSV

- Thay đổi hành vi hoặc tính cách, chẳng hạn như thay đổi tâm trạng, những cơn bồn chồn, tức giận và lo lắng xảy ra thường xuyên

- Bệnh động kinh

- Các vấn đề về mất ngôn ngữ, bất lực tư duy

Có thể phòng ngừa đau đầu do viêm não bằng cách nào?

Để chủ động phòng tránh nguy cơ bị đau đầu do viêm não, bạn cần phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh viêm não, chúng ta cần bổ sung đầy đủ các mũi vắc-xin ngừa bệnh bao gồm: vắc-xin sởi, vắc-xin quai bị, vắc-xin rubella, vắc-xin ngừa viêm não Nhật Bản và các loại vắc-xin phòng viêm não do ve truyền.

Nếu sống tại các khu vực có nhiều muỗi và ve, chúng ta cần chủ động thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường sống, phát quang bụi rậm, khơi thông nguồn nước, tránh để ao tù, nước đọng. Đồng thời, sử dụng các biện pháp chủ động nhằm tránh nguy cơ bị muỗi và ve cắn.

Hầu hết những người bị viêm não nhẹ đều hồi phục mà không có biến chứng. Tuy nhiên, một số người gặp khó khăn trong việc tập trung, thay đổi hành vi hoặc lời nói và có thể bị mất trí nhớ. Biến chứng lâu dài phổ biến nhất là co giật, xảy ra ở 10–20% số người trong nhiều thập kỷ.

Phát hiện sớm và điều trị kịp thời là những từ khóa chính giúp người bệnh bị đau đầu do viêm não có được lợi thế hồi phục sau điều trị. Do đó, nếu xuất hiện các biểu hiện như: Đau đầu dữ dội, bất tỉnh, co giật, mất thị lực, thay đổi hành vi, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa tới các cơ sở y tế để cấp cứu.