Đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu bao gồm 2 loại: Đau đầu do do tăng áp lực nội sọ (tăng áp lực nội sọ vô căn hoặc IIH) và đau đầu do giảm áp lực nội sọ (giảm áp lực nội sọ tự phát, hoặc SIH).

Đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu - Đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn (IIH) là gì?

Nguyên nhân dẫn tới bệnh đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn

Tình trạng tăng áp lực nội sọ vô căn (IIH) là một trong hai điển hình của đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu. Nó xảy ra khi áp lực cao quanh não gây ra các triệu chứng như thay đổi thị lực và đau đầu. “Vô căn” có nghĩa là nguyên nhân chưa được xác định, “nội sọ” có nghĩa là trong hộp sọ và “tăng huyết áp” có nghĩa là áp lực cao.

IIH xảy ra khi có quá nhiều dịch não tủy (CSF) - chất lỏng xung quanh não và tủy sống - tích tụ trong hộp sọ của bạn. Điều này gây thêm áp lực lên não và dây thần kinh ở phía sau mắt, được gọi là dây thần kinh thị giác.

IIH là bệnh rất hiếm, nó thường phổ biến nhất ở phụ nữ từ 20 đến 50 tuổi. Bên cạnh đó, các bệnh nhân bị thừa cân hoặc béo phì cũng có nguy cơ mắc IIH dễ hơn.

Việc có chỉ số khối cơ thể (BMI) lớn hơn 30 hoặc cơ thể tăng cân nhanh cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn mắc IIH.

Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, tình trạng tăng áp lực nội sọ cấp tính xảy ra đột ngột, thường do tai nạn hoặc đột quỵ. Trong khi đó, tăng huyết áp nội sọ mãn tính phát triển theo thời gian, thường là do vấn đề sức khỏe như cục máu đông hoặc khối u não hoặc do dùng một số loại thuốc

Nếu cơ thể xuất hiện những thay đổi về thị lực, thậm chí bị mù tạm thời, hãy mau chóng tìm tới sự tư vấn của các bác sĩ để nhận các biện pháp hỗ trợ y tế cần thiết.

Thông thường, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn bệnh thông qua đánh giá phản xạ với ánh sáng của đồng tử, thị lực, phản xạ, khả năng vận động, khả năng nói, ... Bên cạnh đó, các kỹ thuật chụp CT hoặc MRI cũng có thể được chỉ định để phát hiện chính xác nguyên nhân dẫn đến chứng IIH (như: tràn dịch não thất, u não, xuất huyết nội soi,...)

Các biểu hiện của bệnh đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn

Chứng đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn thường có thể nhận biết thông qua các biểu hiện như:

- Đau đầu

- Ù tai hoặc nghe thấy tiếng chuông ngân trong tai

- Mất thị lực tạm thời

- Xuất hiện hiện tượng song thị (nhìn thấy hai hình ảnh của một vật thể cùng lúc)

- Xuất hiện điểm mù

- Mất thị lực ngoại vi

- Đau cổ, vai, gáy

Cách điều trị bệnh đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn

Đối với hầu hết các bệnh nhân mắc chứng đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn (IIH) thường có sự cải thiện đang kể sau khi tiếp nhận điều trị.

Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Giảm cân

Đối với những người thừa cân hoặc béo phì và mắc IIH, giảm cân thường là phương pháp điều trị đầu tiên được chuyên gia y tế khuyến nghị.

Việc giảm từ 5 đến 10 phần trăm trọng lượng cơ thể có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh đau đầu do tăng áp lực nội sọ vô căn.

Sử dụng thuốc

Bác sĩ có thể đề nghị dùng một loại thuốc gọi là acetazolamide (Diamox) ngoài tác dụng giảm cân. Thuốc này giúp cơ thể bạn tạo ra ít dịch não tủy hơn.

Được biết, vào năm 2010, NEI đã tài trợ cho một thử nghiệm lâm sàng để kiểm tra tác dụng của thuốc acetazolamide (Diamox) ở bệnh nhân IIH bị mất thị lực nhẹ. Thử nghiệm này đã giúp chứng minh rằng acetazolamide, cùng với kế hoạch giảm cân, có thể giúp phục hồi một số thị lực ở những người mắc IIH. Nó cũng giúp tạo ra những hướng dẫn rõ ràng cho bác sĩ về cách kê đơn acetazolamide cho bệnh nhân mắc IIH.

Phẫu thuật

Nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị người bệnh thực hiện phẫu thuật để giúp giảm áp lực. Trong phẫu thuật shunt, các bác sĩ tạo một lỗ nhỏ và thêm một ống mỏng, gọi là shunt, để giúp chất lỏng dư thừa chảy ra từ xung quanh não vào phần còn lại của cơ thể. Ngoài ra còn có một ca phẫu thuật mắt trong đó các bác sĩ tạo một lỗ nhỏ trên lớp phủ xung quanh dây thần kinh thị giác.

Đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu - Đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát (SIH) là gì?

Nguyên nhân dẫn tới bệnh đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát

Nói một cách đơn giản nhất, SIH là chứng đau đầu do huyết áp thấp. Hạ huyết áp nội sọ theo nghĩa đen có nghĩa là áp lực dịch tủy sống trong não thấp.

Trong SIH, dịch tủy sống bị rò rỉ từ cột sống, ở vùng cổ (cổ) hoặc giữa lưng (ngực). Dịch tủy sống bao bọc não, bảo vệ não khỏi bị va đập vào hộp sọ khi đầu di chuyển. Não tạo ra dịch tủy sống liên tục và hấp thụ nó với tốc độ như nhau, tạo ra sự cân bằng tinh tế giúp giữ cho thể tích và áp suất dịch tủy sống ở mức bình thường.

Đây cũng là hình thức điển hình của đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu.

Các triệu chứng của bệnh đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát là gì?

Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát là những cơn đau đầu “điển hình”, nằm ở phía sau đầu, thường kèm theo đau cổ.

Tình trạng đau đầu có thể tệ hơn khi người bệnh đứng hoặc ngồi và thuyên giảm nhanh trong vòng 20-30 phút sau khi nằm xuống, được gọi là đau đầu “tư thế”. Cơn đau thường rất nghiêm trọng. Biến thể phổ biến nhất của SIH là những cơn đau đầu hoặc choáng nhẹ khi thức dậy và trở nên nặng hơn khi dần tới thời điểm kết thúc ngày.

Ở người bệnh SIH, vị trí đau đầu có thể khác nhau - ở phía trước, ảnh hưởng đến toàn bộ đầu hoặc một bên. Nó có thể biểu hiện khá giống với chứng đau nửa đầu (migraine) do người bệnh nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn, buồn nôn hoặc nôn. Tuy nhiên, ở SIH, người bệnh không có đặc điểm cụ thể của cơn đau, chẳng hạn như đau nhức, dồn dập, đau nhói, như dao đâm hoặc giống như áp lực.

Một đặc điểm phổ biến khác của cơn đau đầu SIH là tình trạng đau đầu trở nên trầm trọng hơn khi ho, hắt hơi, ngẩng lên hoặc cúi xuống, tập thể dục, ngồi xuống hoặc đứng lên nhanh và hoạt động tình dục.

Các triệu chứng khác bao gồm thay đổi thính giác (nghẹt tai, ù tai, giảm thính lực), chóng mặt, suy giảm khả năng tập trung, đau lưng hoặc ngực và nhìn đôi. Hiếm khi xảy ra mất ý thức, hôn mê hoặc trạng thái giống Parkinson.

SIH đã được chứng minh là một trong những nguyên nhân gây ra chứng đau đầu mãn tính.

SIH có thể xuất hiện ở bất cứ ai, nhưng, những người có cấu trúc mô liên kết yếu sẽ là những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những người này thường có tạng người cao gầy, phần cổ mỏng và có các phần khớp xương linh hoạt bất thường. Màng cứng của họ có lẽ mỏng hơn và dễ bị rách hơn ở hầu hết mọi người.

Điều trị bệnh đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát như thế nào?

Thông thường, bệnh nhân mắc chứng đau đầu do giảm áp lực nội sọ tự phát chỉ cần nghỉ ngơi hợp lý có thể làm giảm các triệu chứng bệnh.

Ngoài ra, trong các trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ cũng có thể chỉ định người bệnh thực hiện điều trị đau đầu bằng phương pháp phổ biến là vá lỗ rò dịch não tủy ở màng cứng bằng máu tự thân nhằm ngăn chặn sự rò rỉ của dịch não.

Đối với phương pháp này, máu sẽ được lấy từ cánh tay của người bệnh sau đó tiêm vào khu vực bị rò rỉ của ống tủy sống để vá lại vết nứt. Do vị trí rò rỉ dịch não tủy thường khó phát hiện nên phương pháp này không thể thực hiện thành công ngay lần đầu tiên mà sẽ cần nhiều lần khảo sát để có thể vá chính xác.

Phương pháp này hiếm khi có thể để lại sẹo (viêm màng nhện), gây đau lưng dai dẳng. Đồng thời miếng dán máu thường mang lại cảm giác nhẹ nhõm tức thì. Đôi khi tác dụng mất đi và cần thêm miếng dán máu.

Chuyên gia lưu ý rằng, ở phương pháp này, người bệnh sau điều trị có thể gặp phải một số biến chứng. Trong đó, biến chứng phổ biến nhất là đau lưng dưới thường hết trong vòng một tuần. Thỉnh thoảng, cơn đau lưng kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng.

Đôi khi, người bệnh cũng có thể gặp rủi ro về nhiễm trùng.

Để điều trị tình trạng đau đầu kèm theo bệnh lý nội sọ không do mạch máu, người bệnh khi có dấu hiệu cần thực hiện thăm khám sớm và nhận các tư vấn y tế chuyên môn từ bác sĩ chuyên khoa để có liệu trình điều trị phù hợp. Tuyệt đối không nên lạm dụng các loại thuốc giảm đau để tránh các tác dụng phụ.