Đau dây thần kinh tọa: Phương pháp điều trị hiệu quả

Dây thần kinh tọa là gì?

Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất và dày nhất trong cơ thể bạn. Nó rộng tới 2 cm.

Trên thực tế, dây thần kinh tọa thực sự là một bó dây thần kinh đến từ năm rễ thần kinh phân nhánh từ tủy sống của cơ thể. Mỗi cơ thể có hau dây thần kinh tọa chia đều cho 2 bên cơ thể.

Mỗi dây thần kinh tọa sẽ chạy qua hông và mông, đi xuống chân và kết thúc ở ngay dưới đầu gối. Tại đây, chúng phân chia thành các dây thần kinh khác kết nối với các bộ phận xa hơn, bao gồm cẳng chân, bàn chân và ngón chân.

Đau dây thần kinh tọa là gì?

Đau dây thần kinh tọa thường gây nên do chấn thương hoặc các yếu tố gây kích thích, chèn ép dây thần kinh tọa, điều này dẫn đến tình trạng đau thần kinh tọa.

Thông thường, đau thần kinh tọa xảy ra khi cơ thể xuất hiện tình trạng thoát vị đĩa đệm hoặc xương phát triển quá mức (hay còn gọi là Gai xương) dẫn đến chèn ép dây thần kinh.

Hiếm gặp hơn, một khối u có thể gây áp lực lên dây thần kinh hoặc một căn bệnh như tiểu đường cũng có thể gây tổn thương dây thần kinh tọa và gây đau thần kinh tọa.

Đau dây thần kinh tọa có thể diễn biến từ nhẹ đến nặng ở bất kỳ vị trí nào có dây thần kinh nối với dây thần kinh tọa. Các triệu chứng có thể ảnh hưởng đến lưng dưới, hông, mông hoặc chân. Một số trường hợp, cơn đau có thể kéo dài xuống tận bàn chân và ngón chân của bạn, tùy thuộc vào (các) dây thần kinh cụ thể bị ảnh hưởng.

Ngoài cảm giác đau, nó có thể gây ngứa ran hoặc tê ở lưng hoặc mông và có thể lan xuống chân.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, có tới 40% người dân ở Hoa Kỳ trải qua một số dạng đau thần kinh tọa trong suốt cuộc đời của họ.

Đau thần kinh tọa hiếm khi xảy ra trước 20 tuổi trừ khi liên quan đến chấn thương.

Triệu chứng đau dây thần kinh tọa

Các triệu chứng đau dây thần kinh tọa có thể bao gồm:

Các cơn đau

Đau thần kinh tọa xảy ra do các dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc tổn thương. Hầu hết mọi người mô tả cơn đau thần kinh tọa giống như bị bỏng rát hoặc giống như bị điện giật. Cơn đau này cũng thường xuyên lan xuống chân bên bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, việc ho, hắt hơi, uốn cong hoặc nhấc chân lên khi nằm ngửa cũng là điều kiện khiến cơn đau thần kinh tọa xuất hiện.

Cảm giác ngứa ran hoặc châm chích

Cảm giác này tương tự như khi ngồi xếp bằng trong thời gian dài và bị tê chân

Cảm giác tê, mất cảm giác

Triệu chứng này xảy ra khi các tín hiệu thần kinh từ lưng hoặc chân của bạn gặp khó khăn khi truyền đến não. Điều này khiến vùng da lưng và da chân bị tê và mất cảm giác.

Yếu cơ

Đây là một triệu chứng nghiêm trọng hơn. Điều đó có nghĩa là các tín hiệu điều khiển cơ đang gặp khó khăn khi đến đích ở lưng hoặc chân của bạn.

Tiểu không tự chủ hoặc đại tiện không tự chủ

Đây là một triệu chứng rất nghiêm trọng. Điều đó có nghĩa là các tín hiệu kiểm soát bàng quang và ruột của bạn không đến được đích.

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa là gì?

Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa bao gồm bất cứ thứ gì đè lên dây thần kinh tọa hoặc rễ thần kinh của nó. Hầu hết các trường hợp đau thần kinh tọa không phải do nguyên nhân nghiêm trọng. Tuy nhiên, đôi khi, đau thần kinh tọa có thể do:

- Đĩa đệm bị trượt, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa đĩa đệm

- Chấn thương cột sống

- Thoái hóa cột cống

- Viêm xương khớp

- Hẹp ống sống

- Sự tồn tại của một khối u

- Áp xe

- Hội chứng Conus tủy

- Hội chứng đuôi ngựa

- Thai kỳ

Các yếu tố nguy cơ gây đau dây thần kinh tọa là gì?

Vì đau thần kinh tọa có thể xảy ra vì nhiều lý do nên có nhiều yếu tố nguy cơ tiềm ẩn, bao gồm:

- Đang bị chấn thương hoặc có tiền sử bị chấn thương ở cột sống hoặc lưng dưới làm tăng nguy cơ mắc bệnh đau thần kinh tọa.

- Sự thoái hóa do tuổi tác: Khi già đi, sự thoái hóa thông thường trên cột sống có thể dẫn đến dây thần kinh bị chèn ép, thoát vị đĩa đệm và các tình trạng khác có thể gây đau thần kinh tọa. Các tình trạng liên quan đến tuổi tác như viêm xương khớp cũng có thể đóng một vai trò gây nên tình trạng đau thần kinh tọa.

- Thừa cân, béo phì: Cột sống của bạn giống như cần cẩu xây dựng khi bạn đứng thẳng. Trọng lượng bạn mang ở phía trước cơ thể là cột sống (cần trục) của bạn phải nâng lên. Các cơ ở lưng giống như tời và dây cáp, kéo để giữ cho bạn đứng thẳng. Bạn càng nặng thì cơ lưng càng phải hoạt động nhiều. Điều đó có thể dẫn đến căng cơ lưng, đau lưng và những chèn ép lên thần kinh tọa.

- Tính chất công việc: Những công việc đòi hỏi phải nâng vật nặng, cúi người nhiều hoặc làm việc ở những tư thế khó khăn hoặc bất thường có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về thần kinh tọa. Tuy nhiên, những công việc phải ngồi lâu cũng có thể làm tăng nguy cơ bị đau thần kinh tọa.

- Vận động sai tư thế: Ngay cả khi bạn có thể chất khỏe mạnh và năng động, bạn vẫn có thể dễ bị đau thần kinh tọa nếu không tập đúng tư thế khi nâng tạ, rèn luyện sức mạnh hoặc các hoạt động tương tự.

- Bị bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường loại 2 làm tăng nguy cơ mắc bệnh thần kinh ngoại biên liên quan đến bệnh tiểu đường. Điều đó làm tổn thương dây thần kinh của bạn, bao gồm bất kỳ dây thần kinh nào có thể gây ra hoặc góp phần gây ra chứng đau thần kinh tọa.

- Lười hoạt động thể chất: Việc ngồi trong thời gian dài và ít vận động thể chất sẽ góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh đau thần kinh tọa

- Sử dụng thuốc lá: Việc sử dụng nicotine có thể ảnh hưởng đến tuần hoàn và làm tăng nguy cơ bị đau mãn tính. Điều đó bao gồm các tình trạng như đau thần kinh tọa.

Các biến chứng của đau thần kinh tọa là gì?

Hầu hết mọi người đều hồi phục hoàn toàn sau cơn đau thần kinh tọa. Tuy nhiên, một số biến chứng có thể xảy ra nếu tình trạng đau thần kinh tọa trở nên mãn tính.

Nếu dây thần kinh tọa bị tổn thương nghiêm trọng, tình trạng yếu cơ có thể trở nên mãn tính. Đó là khi tổn thương thần kinh gây tê ở bàn chân, khiến việc đi lại bình thường trở nên khó khăn hoặc thậm chí là không thể.

Đau thần kinh tọa cũng có thể gây tổn thương các dây thần kinh tọa vĩnh viễn, dẫn đến mất cảm giác ở chân.

Chẩn đoán bệnh đau dây thần kinh tọa như thế nào?

Bác sĩ có thể chẩn đoán đau thần kinh tọa bằng cách sử dụng kết hợp nhiều phương pháp. Họ sẽ xem xét bệnh sử của bạn và hỏi về các triệu chứng của bạn. Bên cạnh đó, việc sử dụng các bài kiểm tra thể chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán.

Các bài kiểm tra chẩn đoán đau thần kinh tọa bao gồm:

Bài kiểm tra đi lại

Đau thần kinh tọa thường gây ra những thay đổi rõ rệt trong cách bạn đi lại. Bác sĩ sẽ theo dõi những thay đổi đó để chẩn đoán tình trạng đau thần kinh tọa.

Bài kiểm tra nâng chân thẳng

Đối với bài kiểm tra này, bạn sẽ nằm trên bàn kiểm tra với hai chân duỗi thẳng. Bác sĩ sẽ từ từ nâng từng chân của bạn lên trần nhà và hỏi khi nào bạn bắt đầu cảm thấy đau hoặc các triệu chứng khác. Những điều này có thể giúp xác định nguyên nhân gây đau thần kinh tọa và cách kiểm soát nó.

Bài kiểm tra tính linh hoạt và sức mạnh cơ

Những bài kiểm tra này có thể giúp bác sĩ xác định xem có bất kỳ yếu tố nào khác đang gây ra hoặc góp phần gây ra chứng đau thần kinh tọa của bạn hay không.

Bên cạnh đó, một số xét nghiệm cũng có thể giúp chẩn đoán đau thần kinh tọa và loại trừ các tình trạng tương tự. Các xét nghiệm thường được khuyến nghị bao gồm:

- Chụp X-quang cột sống hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT).

- Quét hình ảnh cộng hưởng từ (MRI).

- Nghiên cứu tốc độ dẫn truyền thần kinh

- Điện cơ đồ

- Chụp tủy đồ

Đau dây thần kinh tọa được điều trị như thế nào?

Điều trị đau dây thần kinh tọa thường liên quan đến việc cố gắng giảm đau và tăng khả năng vận động. Nhiều phương pháp điều trị bạn có thể tự làm tại nhà như:

Chườm lạnh

Chườm lạnh hoặc chườm đá có thể giúp giảm đau và sưng tấy trong vài ngày đầu sau khi cơn đau thần kinh tọa bắt đầu. Bạn có thể sử dụng túi nước đá hoặc túi rau đông lạnh để làm việc này (nhưng luôn quấn chúng trong một chiếc khăn để tránh làm tổn thương da do cảm lạnh). Chườm lạnh trong 20 phút mỗi lần, nhiều lần trong ngày.

Chườm nóng

Sau vài ngày đầu tiên chườm lạnh hoặc chườm đá, hãy chuyển sang chườm nóng hoặc chườm ấm. Chườm nóng trong 20 phút mỗi lần. Nếu bạn vẫn còn đau, hãy chuyển đổi giữa chườm nóng và chườm lạnh - phương án nào giúp bạn giảm bớt sự khó chịu tốt nhất.

Sử dụng thuốc không kê toa

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) thường là lựa chọn đầu tiên. Chúng làm giảm đau, sưng và viêm.

Giãn cơ và vận động nhẹ

Học cách giãn cơ đúng cách từ người hướng dẫn có kinh nghiệm chữa chứng đau thắt lưng có thể giúp ích rất nhiều. Họ cũng có thể giúp bạn thực hiện các bài tập tăng cường sức mạnh chung, tăng cường cơ cốt lõi và thể dục nhịp điệu khác.

Tùy thuộc vào nguyên nhân, các trường hợp đau thần kinh tọa nhẹ hơn thường thuyên giảm khi tự điều trị. Tuy nhiên, các cơn đau từ trung bình đến nặng, kèm theo tê và ngứa ran hoặc yếu cơ đều là những triệu chứng cần được chăm sóc y tế chuyên nghiệp. Bạn không nên cố gắng tự điều trị tại nhà mà cần sớm tới các cơ sở y tế để nhận các phác đồ điều trị chuyên nghiệp như:

Phương pháp điều trị bảo tồn

Phương pháp điều trị bảo tồn là một bước tiến so với việc tự điều trị. Các phương pháp điều trị bảo tồn có thể bao gồm các phương pháp điều trị tương tự như tự chăm sóc, nhưng có sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế với các lựa chọn bao gồm:

-Thuốc theo toa: Thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ và các loại thuốc khác có thể giúp giảm triệu chứng đau thần kinh tọa. Các loại thuốc khác, như thuốc chống trầm cảm ba vòng và thuốc chống động kinh, cũng có thể hữu ích nếu bạn bị đau mãn tính hoặc đau do thần kinh.

- Vật lý trị liệu: Mục tiêu của vật lý trị liệu là tìm ra các động tác tập thể dục làm giảm đau thần kinh tọa bằng cách giảm áp lực lên dây thần kinh. Các lựa chọn bao gồm các bài tập giãn cơ hoặc các hoạt động ít tác động như đi bộ, bơi lội hoặc thể dục nhịp điệu dưới nước.

- Tiêm cột sống: Các mũi tiêm như corticosteroid có thể giúp giảm đau trong thời gian ngắn (thường lên đến ba tháng). Những phương pháp này thường liên quan đến việc gây tê cục bộ nên sẽ ít khó chịu hơn. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể cho bạn biết thêm về quá trình này.

- Phương pháp điều trị thay thế: Những phương pháp điều trị này ngày càng phổ biến và cung cấp các lựa chọn khác ngoài các liệu pháp y tế hoặc thuốc tiêu chuẩn. Chúng bao gồm gặp bác sĩ chỉnh hình để điều chỉnh cột sống, tập yoga, châm cứu và hơn thế nữa. Liệu pháp xoa bóp cũng có thể giúp giảm co thắt cơ xảy ra với chứng đau thần kinh tọa. Phản hồi sinh học cũng có thể giúp bạn kiểm soát cơn đau và giảm căng thẳng.

Phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật có thể là lựa chọn tốt nhất khi chứng đau thần kinh tọa nặng hơn. Thông thường, bác sĩ sẽ không khuyến nghị phẫu thuật trừ khi bạn có các triệu chứng cho thấy tổn thương thần kinh đang xảy ra hoặc sắp xảy ra. Họ cũng có thể đề nghị phẫu thuật nếu bạn bị đau dữ dội khiến bạn không thể làm việc hoặc sinh hoạt bình thường hoặc nếu các triệu chứng của bạn không cải thiện sau sáu đến tám tuần điều trị bảo tồn.

Các lựa chọn phẫu thuật để giảm đau thần kinh tọa bao gồm:

- Phẫu thuật cắt đĩa đệm: Đây là một phẫu thuật nhằm loại bỏ các mảnh hoặc phần nhỏ của đĩa đệm thoát vị đang đè lên dây thần kinh.

- Phẫu thuật cắt cung sau cột sống cổ: Phẫu thuật này được thực hiện để loại bỏ một mảnh nhỏ đốt sống xương phía trên của rễ thần kinh và một phần của đĩa đệm phía bên dưới. Ca phẫu thuật này còn được biết đến với cái tên khác là giải nén mở.

Đau dây thần kinh tọa có thể phòng ngừa được không?

Một số nguyên nhân gây đau dây thần kinh tọa có thể phòng ngừa được, nhưng những nguyên nhân khác xảy ra không thể đoán trước hoặc không rõ nguyên nhân. Đối với những nguyên nhân không thể phòng ngừa được, bạn vẫn có thể giảm nguy cơ phát triển chúng.

Những điều sau đây có thể giúp ngăn ngừa đau thần kinh tọa hoặc giảm nguy cơ xảy ra:

- Duy trì tư thế tốt. Thực hiện theo các kỹ thuật tư thế tốt khi bạn ngồi, đứng, nâng vật và ngủ.

- Bỏ (hoặc không bắt đầu) sử dụng các sản phẩm thuốc lá. Nicotine từ bất kỳ nguồn nào (bao gồm cả thuốc lá điện tử) đều làm giảm lượng máu cung cấp cho xương của bạn, điều này có thể làm suy yếu cột sống và các thành phần khác của nó.

- Duy trì cân nặng khỏe mạnh

- Vận động thể chất hợp lý: Hoạt động thể chất có thể bao gồm mọi thứ, từ giãn cơ đến rèn luyện sức mạnh. Tăng sức mạnh cốt lõi và tính linh hoạt có thể cải thiện chứng đau lưng. Các hình thức hoạt động khác, chẳng hạn như tập thể dục nhịp điệu, cũng có thể giúp bạn đạt và duy trì cân nặng khỏe mạnh cho mình.

- Hạn chế các nguy cơ xảy ra tai nạn: Mang giày vừa vặn và giữ cho cầu thang cũng như lối đi không bị lộn xộn để giảm nguy cơ bị ngã. Đảm bảo các phòng đều có đủ ánh sáng, có thanh vịn trong phòng tắm và tay vịn trên cầu thang.

Hãy dành thời gian để phục hồi nếu cần thiết. Đừng cố gắng vượt qua cơn đau lưng. Điều đó có thể dẫn đến những chấn thương thậm chí còn tồi tệ hơn. Đau lưng cũng không nhất thiết khiến bạn không thể hoạt động. Bạn vẫn có thể tham gia các hoạt động ít tác động như bơi lội, đi bộ, yoga hoặc thái cực quyền.

Nhìn chung, đau dây thần kinh tọa là tình trạng sức khỏe khá phổ biến hiện nay, phương pháp điều trị hiện có tương đối đa dạng và có thể đáp ứng với mức độ khác nhau của bệnh nhân. Việc điều trị sớm và thực hiện các biện pháp phòng ngừa là cần thiết để việc chữa bệnh đạt hiệu quả cao và hạn chế nguy cơ biến chứng.