Tại sao nước hoa khiến bạn đau đầu?

Nước hoa và các mùi mạnh khác có thể gây đau đầu và đau nửa đầu ở một số người. Một số người có thể gọi chúng là “cơn đau đầu liên quan đến nước hoa” hoặc “cơn đau nửa đầu khứu giác”. Các nhà khoa học đang điều tra lý do tại sao chúng xảy ra.

Con người có thể ngửi thấy hơn 1 nghìn tỷ mùi. Nhưng không có hai người nào phản ứng giống hệt nhau với cùng một mùi. Giáo sư Amanda Ellison từ Khoa Tâm lý học của Đại học Durham giải thích lý do tại sao.

Mặc dù có một số mùi hầu hết mọi người đều đồng ý là khó chịu (chẳng hạn như chất pha loãng sơn hoặc thức ăn hỏng), nhưng phản ứng của chúng ta đối với các loại mùi khác có thể mang tính cá nhân hơn nhiều.

Hãy lấy nước hoa làm ví dụ. Trong khi một người có thể thấy mùi hương của nước hoa thật nồng nàn, thì người khác lại thấy mùi đó khiến họ đau đầu. Có nhiều lý do khiến mọi người có thể có phản ứng vật lý với mùi nồng.

Mặc dù một số mùi có thể dễ chịu nhưng cũng có những mùi có thể gây phản ứng vật lý ở một số người, như đau đầu và buồn nôn.

Bài viết này khám phá mối liên hệ giữa nước hoa và chứng đau đầu, chứng đau nửa đầu và ảo giác khứu giác cũng như khi nào cần đến sự giúp đỡ từ bác sĩ.

Nước hoa và chứng đau đầu

Nước hoa và hương liệu bao gồm hàng tá hợp chất hoặc hóa chất dễ bay hơi tổng hợp tạo ra mùi. Dễ bay hơi có nghĩa là chúng bay hơi ở nhiệt độ phòng.

Nhiều nghiên cứu cho thấy các hợp chất tạo mùi thơm có thể vượt qua hàng rào máu não, đây là lớp bảo vệ các mạch máu và mô bao quanh não và tương tác trực tiếp với các thụ thể trong hệ thần kinh trung ương.

Các phân tử lớn hơn trong máu, bao gồm nhiều loại thuốc, không thể vượt qua hàng rào máu não.

Các hợp chất tạo hương thơm cũng có thể tạo ra những thay đổi ngay lập tức trong các chức năng của cơ thể, bao gồm huyết áp, hoạt động của não và nhịp tim.

Một số người có thể bị tăng khứu giác, tức là độ nhạy của khứu giác tăng cao. Hiện tượng này có thể xảy ra vì một số lý do, chẳng hạn như mang thai, nhưng các nhà khoa học hiểu biết còn hạn chế về cách thức và lý do nó xảy ra.

Tại sao nước hoa khiến bạn đau đầu?

Nhạy cảm với mùi hương và phản ứng dị ứng

Hiệp hội Bệnh chàm Quốc gia Mỹ cho rằng độ nhạy cảm với mùi hương, đề cập đến sự nhạy cảm hoặc phản ứng dị ứng với một số loại hương liệu hoặc nước hoa, xảy ra ở 1–4% dân số nói chung.

Trong khi đó, một nghiên cứu quốc tế năm 2019 ghi nhận khoảng 1/3 người trưởng thành trên khắp Hoa Kỳ, Úc, Vương quốc Anh và Thụy Điển cho biết họ nhạy cảm với mùi hương.

Những người nhạy cảm với mùi thơm đã báo cáo những ảnh hưởng sức khỏe khác nhau khi tiếp xúc với các sản phẩm có mùi thơm như nước hoa, chất làm mát không khí và các sản phẩm chăm sóc cá nhân, bao gồm:

- các cơn đau nửa đầu

- cơn hen suyễn

- vấn đề về thần kinh, bao gồm: đau đầu, ngất xỉu, chóng mặt, co giật

- các vấn đề về hô hấp, như ho và khó thở

- các vấn đề về da, chẳng hạn như nổi mề đay và phát ban

- vấn đề về nhận thức, có thể liên quan đến khó suy nghĩ rõ ràng và tập trung

- triệu chứng niêm mạc, bao gồm: chảy nước mắt hoặc đỏ mắt, nghẹt mũi, hắt xì

- các triệu chứng tiêu hóa, như buồn nôn và tiêu chảy

- các vấn đề về tim mạch, chẳng hạn như nhịp tim nhanh hoặc không đều

- các vấn đề về cơ xương, như đau cơ hoặc khớp

Các tác giả của nghiên cứu phát hiện ra rằng các cơn đau nửa đầu liên quan đến việc tiếp xúc với sản phẩm có mùi thơm xảy ra ở 12,6% dân số nói chung.

Chứng sợ mùi - Osmophobia

Sợ mùi (osmophobia) là cảm giác sợ khi ngửi thấy một vài mùi. Các chuyên gia định nghĩa đây cảm giác là sợ hãi, ác cảm hoặc tâm lý quá mẫn cảm với mùi, phổ biến ở những người mắc chứng đau nửa đầu.

Theo Hiệp hội Đau đầu Hoa Kỳ, ngoài việc gây ra chứng đau nửa đầu, chứng sợ mùi còn có thể làm cơn đau nửa đầu trở nên trầm trọng hơn. Thêm vào đó, những người mắc chứng sợ mùi có xu hướng có thời gian đau nửa đầu dài hơn và mức độ suy giảm liên quan đến chứng đau nửa đầu cao hơn.

Một nghiên cứu năm 2016 trên 113 người lưu ý rằng mùi hôi là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng đau nửa đầu, ảnh hưởng đến 90,2% những người tham gia nghiên cứu, trong đó mùi nước hoa là nguyên nhân phổ biến nhất, tiếp theo là các sản phẩm tẩy rửa, khói thuốc lá và khí thải xe cơ giới.

Cụ thể hơn, một nghiên cứu năm 2017 cho thấy nước hoa có mùi hương hoa thường gây ra các cơn đau nửa đầu.

Các chuyên gia vẫn chưa biết mùi hương gây đau đầu như thế nào, nhưng một số người tin rằng mùi tương tác trực tiếp với con đường cảm thụ đau sinh ba. Đây là con đường cảm giác dọc theo mũi, miệng và vào não thông qua dây thần kinh sinh ba, một trong những dây thần kinh sọ.

Những người khác đưa ra giả thuyết rằng mùi hương kích thích giải phóng các chất gây viêm trong não và gây đau.

Nó cũng có thể kích hoạt hệ thống sinh ba mạch máu và các thụ thể đau màng cứng, dẫn đến trạng thái phản ứng làm giảm ngưỡng đau. Điều này cũng có thể dẫn đến chứng mất ngủ hoặc cảm giác đau do một kích thích thường không gây đau.

Chứng đau nửa đầu và ảo giác khứu giác

Ảo giác khứu giác đề cập đến nhận thức về một mùi không tồn tại trong môi trường của một người.

Các chuyên gia ước tính ảo giác khứu giác xảy ra ở khoảng 0,1% người trưởng thành mắc chứng đau nửa đầu. Theo một nghiên cứu cũ hơn năm 2014 với 537 trẻ em và thanh thiếu niên mắc chứng đau nửa đầu, ảo giác khứu giác dường như phổ biến hơn trong thời thơ ấu, với tỷ lệ phổ biến là 3,9%.

Tỷ lệ thực sự của ảo giác khứu giác trong các cơn đau nửa đầu (OHM) vẫn chưa được biết rõ, nhưng có khả năng cao hơn vì những người mắc chứng đau nửa đầu có thể thấy ảo giác khứu giác ít được chú ý hơn so với ảo giác thị giác.

Một nghiên cứu điển hình năm 2022 đã báo cáo hai cách trình bày khác nhau về ảo giác khứu giác. Một người cho biết đã ngửi thấy mùi khói thuốc lá từ khi bắt đầu cơn đau nửa đầu cho đến 3–7 ngày sau khi cơn đau giảm bớt.

Người còn lại cho biết thỉnh thoảng ngửi thấy mùi khét, mùi rác hoặc thuốc lá, trong khoảng 30 phút trước khi trải qua cơn đau nửa đầu.

Khi nào cần hỗ trợ từ chuyên gia y tế?

Theo một nghiên cứu năm 2020, chứng đau nửa đầu thường không được chẩn đoán chính xác và nhiều người không được điều trị thích hợp.

Ngoài ra, theo Tổ chức Đau nửa đầu Hoa Kỳ, ước tính rằng chưa đến một nửa số người mắc chứng đau nửa đầu tìm kiếm sự trợ giúp y tế. Điều này gợi ý rằng bạn cần tư vấn của bác sĩ về chứng đau nửa đầu nếu:

- cơn đau đầu cản trở cuộc sống hàng ngày và khiến bạn bỏ lỡ các hoạt động, trường học và công việc

- trung bình có một hoặc nhiều cơn đau nửa đầu mỗi tháng

- dùng thuốc không hiệu quả

- các cơn đau nửa đầu xảy ra thường xuyên

- tự dùng thuốc hơn hai lần một tuần để điều trị các cơn đau nửa đầu và các loại đau đầu khác

Bác sĩ có thể giúp xác định nguyên nhân có thể gây ra chứng đau nửa đầu và các tác nhân tiềm ẩn, chẳng hạn như nước hoa và các mùi khác để người bệnh có thể tránh chúng và ngăn ngừa cơn đau nửa đầu. Một chuyên gia chăm sóc sức khỏe cũng có thể đề nghị điều trị thích hợp.

Nhìn chung, nước hoa và các mùi nồng khác có thể gây đau đầu, đau nửa đầu và nhiều triệu chứng khác ở một số người.

Một số cá nhân có thể nhạy cảm với mùi hương và nghiên cứu cho thấy rằng chứng sợ mùi là phổ biến ở những người bị chứng đau nửa đầu. Mặc dù hiếm gặp nhưng một số người mắc chứng đau nửa đầu cũng có thể bị ảo giác khứu giác.

Một người gặp phải các triệu chứng đau nửa đầu thường xuyên và cơn đau ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày thì nên nói chuyện với bác sĩ để xác định nguyên nhân và tác nhân gây ra cơn đau nửa đầu. Chuyên gia chăm sóc sức khỏe cũng có thể đề nghị điều trị thích hợp.