Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân và cách điều trị

Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau do kích thích dây thần kinh tọa. Nó cũng có thể gây ra các triệu chứng như tê và ngứa ran. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm dùng thuốc giảm đau, tập thể dục, vật lý trị liệu, v.v.

Đau thần kinh tọa có thể là kết quả của việc dây thần kinh bị nén ở cột sống thắt lưng nhưng có thể gây ra các triệu chứng khắp lưng và chân.

Đau thần kinh tọa không phải là một tình trạng bệnh lý mà là triệu chứng của một vấn đề khác liên quan đến dây thần kinh tọa. Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất và rộng nhất trong cơ thể con người. Nó chạy từ lưng dưới, qua mông và xuống chân, kết thúc ngay dưới đầu gối.

Các triệu chứng của đau thần kinh tọa là gì?

Một trong những triệu chứng chính của đau thần kinh tọa là đau ở bất kỳ vị trí nào dọc theo dây thần kinh tọa. Điều này có thể xuất hiện ở các khu vực từ lưng dưới, qua mông, xuống phía sau của một trong hai chân.

Người bị đau thần kinh tọa có thể cảm thấy:

- Đau nhói vùng lưng dưới hoặc phần chân

- Nóng rát hoặc ngứa ran ở chân

- Yếu, tê hoặc khó di chuyển chân hoặc bàn chấn

- Cơn đau trở nên tồi tệ hơn khi ngồi hoặc đứng trong thời gian dài, thực hiện động tác vặn người hoặc chuyển động cơ thể đột ngột như ho, hắt hơi

Các triệu chứng đau thần kinh tọa có thể xảy ra nếu ai đó mắc bệnh gây chèn ép hoặc gây áp lực lên dây thần kinh tọa, chẳng hạn như thoát vị đĩa đệm, viêm khớp hoặc gai xương.

Nguyên nhân nào dẫn tới đau thần kinh tọa?

Nguyên nhân phổ biến nhất gây nên chứng đau thần kinh tọa là do thoát vị đĩa đệm hoặc phồng đĩa đệm.

Ba thành phần chính của cột sống sẽ gồm đốt sống (xương riêng lẻ ở cột sống bảo vệ các dây thần kinh bên dưới), dây thần kinh và đĩa đệm.

Đĩa đệm được cấu tạo từ bao xơ và nhân nhầy, với bao xơ được tạo nên bởi sợi collagen, một loại vật liệu bền và có tính đàn hồi tốt. Đĩa đệm đóng vai trò như một lớp đệm giữa mỗi đốt sống và giúp cột sống linh hoạt. Thoát vị đĩa đệm xảy ra khi đĩa đệm bị đẩy ra khỏi vị trí. Nó có thể gây áp lực lên một hoặc một số dây thần kinh cột sống tạo thành dây thần kinh tọa.

Các nguyên nhân khác gây đau thần kinh tọa bao gồm:

- Hẹp ống sống thắt lưng: Đây là tình trạng ống sống thắt lưng bị hẹp lại gây chèn ép các rễ thần kinh và rễ thần kinh ở chùm đuôi ngựa trước khi thoát ra khỏi lỗ.

- Hội chứng đuôi ngựa hay hội chứng chùm đuôi ngựa CES (Cauda Equina Syndrome): Đây là tình trạng rễ của đám rối thần kinh đuôi ngựa bị chèn ép, ảnh hưởng tới chức năng vận động và cảm giác đến hai chân, bàng quang, trực tràng.

- Trượt đĩa đệm: Đây là tình trạng đĩa đệm trượt khỏi vị trí giữa hai đốt sống và lồi ra ngoài

- Bị chấn thương vùng lưng: Các chấn thương vùng lưng gây nên tác động ngoại lực lớn có thể gây nên chứng đau thần kinh tọa

- Thoái hóa tự nhiên do tuổi tác: Khi tuổi tác lớn dần, đĩa đệm sẽ bị mất nước và trở nên cứng hơn, do đó mất độ sự đàn hồi vốn có. Điều này dễ khiến tình trạng thoát vị đĩa đệm xảy ra và gây nên chứng đau thần kinh tọa

Các yếu tố nguy cơ gây đau dây thần kinh tọa

Các yếu tố nguy cơ phổ biến của bệnh đau thần kinh tọa bao gồm

- Tuổi tác: Đau thần kinh tọa phổ biến hơn ở độ tuổi từ 30 đến 50.

- Nghề nghiệp: Đau thần kinh tọa có thể có nhiều khả năng phát triển hơn nếu một người thường xuyên thực hiện các công việc đòi hỏi phải nâng vật nặng trong thời gian dài.

- Tiền sử đau thắt lưng: Có tiền sử đau thắt lưng, bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng hoặc các vấn đề về lưng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đau thần kinh tọa.

Đau thần kinh tọa được chẩn đoán như thế nào?

Khi tới thăm khám tại các cơ sở y tế, để hỗ trợ đạt được chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể bắt đầu bằng cách khám sức khỏe, hỏi bệnh sử đầy đủ và các triệu chứng của bệnh nhân.

Các bác sĩ cũng có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện các động tác cơ bản giúp kéo căng dây thần kinh tọa. Việc xuất hiện các cơn đau lan xuống chân khi thực hiện các động tác này có thể là dấu hiệu của chứng đau thần kinh tọa.

Nếu cơn đau kéo dài hơn 6–8 tuần, các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang hoặc MRI có thể cần thiết để giúp xác định điều gì đang chèn ép dây thần kinh tọa và gây ra các triệu chứng.

Phương pháp điều trị đau thần kinh tọa chuẩn y khoa

Tùy theo mức độ nghiêm trọng của tình trạng đau thần kinh tọa, phác đồ điều trị đưa ra sẽ được cá nhân hóa cho mỗi người bệnh.

Trong một số trường hợp, bệnh đau thần kinh tọa sẽ tự cải thiện trong vòng 4–6 tuần mà không cần can thiệp. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị khác nhau có thể giúp tăng tốc độ phục hồi và giảm đau.

Cách giảm đau thần kinh tọa tại nhà

Cách giảm đau thần kinh tọa tại nhà mà bạn có thê tham khảo bao gồm:

- Chườm lạnh lên vùng bị đau trong 1–2 ngày đầu tiên khi cơn đau bắt đầu

- Chườm nóng lên vùng bị đau nếu cơn đau kéo dài hơn 2 ngày

- Đặt một chiếc gối giữa hai đầu gối đối với người ngủ nghiêng hoặc dưới đầu gối đối với người ngủ ngửa

Sử dụng thuốc

Các loại thuốc bác sĩ có thể khuyên dùng để điều trị đau thần kinh tọa bao gồm:

- Gabapentin, có tác dụng giảm đau thần kinh

- Thuốc giãn cơ

- Thuốc chống co giật

- Tiêm corticosteroid cho bệnh đau thần kinh tọa dai dẳng

Tập thể dục

Có nhiều cách để giảm áp lực lên dây thần kinh tọa thông qua các vận động thể chất nhẹ. Điều này có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và tìm thấy sự thoải mái và nhẹ nhõm lâu dài hơn trong thời gian cơn đau thần kinh tọa bạo phát.

Chuyên gia vật lý trị liệu có thể giúp bệnh nhân học và thực hiện các bài tập an toàn và có lợi cho bệnh đau thần kinh tọa. Họ có thể khuyến khích người bệnh thường xuyên đi lại, đồng thời tránh các chuyển động như vặn người và uốn cong để không gây áp lực thêm cho vùng thần kinh tọa.

Phẫu thuật

Có khoảng 80–90% người bị đau thần kinh tọa sẽ không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, đây có thể là một lựa chọn tốt nếu các triệu chứng không được giảm bớt sau khi điều trị bằng các phương pháp không xâm lấn không mang lại hiệu quả, phần đĩa đệm gây chèn ép thần kinh cấp tính hoặc thoát vị đĩa đệm gây rách bao xơ, thoát vị di trú..

Bên cạnh đó, phương pháp phẫu thuật cũng thường được chỉ định trong trường hợp tình trạng hoát vị đĩa đệm gây liệt hoặc gây hội chứng đuôi ngựa do chèn ép rễ thần kinh dẫn đến giảm trương lực cơ gây yếu hoặc liệt các nhóm cơ do rễ thần kinh chi phối hoặc do khối thoát vị lớn vào trong ống sống gây liệt mềm đột ngột hai chi dưới kèm theo rối loạn cơ tròn và rối loạn cảm giác tầng sinh môn hình yên ngựa.

Các lựa chọn phẫu thuật cho bệnh đau thần kinh tọa bao gồm:

- Mổ mở loại bỏ nhân thoát vị để giải nén chèn ép thần kinh

- Phẫu thuật nội soi ống sống để lấy nhân thoát vị

Đau thần kinh tọa và các triệu chứng khác có thể trở nên trầm trọng hơn nếu người bệnh thực hiện các động tác cúi người, vặn người hoặc ho. Nằm trên giường cũng có thể gây khó chịu, vì vậy việc kết hợp các động tác giãn cơ nhẹ nhàng vào thói quen hàng ngày của mình có thể tạo hiệu quả lớn trong giảm nhẹ và hạn chế các cơn đau liên quan tới thần kinh tọa.

Có thể phòng ngừa đau thần kinh tọa không?

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, sẽ không có căn bệnh nào không thể phòng ngừa nếu chúng ta biết cách thực hiện. Để phòng ngừa bệnh đau thần kinh tọa, bạn có thể làm theo các gợi ý dưới đây:

- Thường xuyên luyện tập thể dục, thể thao

- Cố gắng duy trì tư thế đúng

- Duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh

- Không nên hút thuốc

- Nếu phải nâng vật nặng, hãy đảm bảo công việc được thực hiện với kỹ thuật thích hợp

Để có được biện pháp phòng ngừa đau thần kinh tọa phù hợp nhất, bạn có thể tìm tới tư vấn của các bác sĩ hoặc các trung tâm trị liệu để tìm ra giải pháp phù hợp nhất.