Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

C4 và C5 là các đốt sống cổ ‘cơ động’ nhất của cột sống cổ. Chúng hỗ trợ hầu hết các chuyển động của phần cổ trên cơ thể, do đó đây cũng là khu vực dễ bị chấn thương và đĩa đệm c4-c5 theo đó cũng trở thành đĩa đệm dễ bị thoái hóa nhất.

Đốt sống cổ C4 và C5 là gì?

Cột sống cổ của chúng ta bao gồm các đốt sống cổ được đánh số từ C1 đến C7. Trong đó, đốt sống cổ C4 và C5 là hai thành phần di động nhất, mặc dù chúng không trải qua nhiều chuyển động như các đoạn cột sống cổ dưới.

Trong khi những đốt sống từ C1 đến C2 chịu trách nhiệm cho những chuyển động của đầu (gập và xoay), các đốt sống từ C3 đến C7 cung cấp những chuyển động cho cổ (bao gồm xoay và uốn cong).

Mặt khác, đốt sống cổ C4 và C5 đặc biệt quan trọng vì chúng chịu phần lớn trọng lượng của đầu.

Hai đốt sống cổ C4 và C5 được kết nối với nhau thông qua các khớp cột sống và đĩa đệm cột sống cổ C4-C5. Đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 có chức năng đệm các đốt sống và hấp thụ mọi cú sốc hoặc tác động bất ngờ gây nên bởi các hoạt động vặn, xoay cổ hoặc tác động từ ngoại lực lên hai đốt sống cổ C4 và C5. Nó cũng hỗ trợ sự linh hoạt của cột sống cổ, cho phép cổ của chúng ta uốn cong dễ dàng và di chuyển theo mọi hướng. Đĩa đệm khi ở các trạng thái bình thường không gây đau.

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 là gì?

Do nằm ở giữa cổ nên đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 không dễ bị thoát vị như các đĩa đệm khác nằm ở đốt sống cổ dưới, ví dụ như đĩa đệm cột sống cổ C5-C6 hoặc đĩa đệm cột sống cổ C6-C7. Tuy nhiên, đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 dễ bị tổn thương hơn các đĩa khác trong đoạn chuyển động C2-C5.

Các tình trạng như thoái hóa mô đĩa đệm bên ngoài, chấn thương và tổn thương nghiêm trọng có thể làm tổn hại đến sự toàn vẹn của đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 và khiến nó bị thoát vị.

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 xảy ra khi nhân nhầy của đĩa đệm thoát vị ra khỏi bao xơ và gây áp lực lên ống thần kinh. Rách bao xơ là nguyên nhân thực sự gây viêm đau. Nếu chưa xảy ra tình trạng viêm, bệnh nhân có thể sẽ không cảm nhận được cơn đau ở cổ do thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 gây nên.

Tình trạng này có thể được điều trị bằng phẫu thuật nội soi xâm lấn tối thiểu.

Rễ thần kinh C5

Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 thường dẫn đến viêm rễ thần kinh C5. Tình trạng viêm này xảy ra khi vật liệu thoát vị của đĩa đệm C4-C5 tác động lên rễ thần kinh C5 và khiến nó bị kích thích.

Rễ thần kinh C5 là dây thần kinh cột sống kiểm soát hầu hết các chuyển động và cảm giác ở vai, cánh tay trên và cẳng tay. Do đó, bất kỳ sự xáo trộn nào gây ra cho rễ thần kinh này đều ảnh hưởng đến khả năng cảm giác và vận động của các bộ phận nói trên của phần trên cơ thể.

Rễ thần kinh C5 cũng có các nhánh kéo dài vào dây thần kinh cơ hoành, bao quanh cơ hoành và cho phép thở bình thường.

Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5

Đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 hỗ trợ chuyển động của cổ đồng thời bảo vệ đốt sống C4 và C5 khỏi chấn thương. Kết quả là sự hao mòn tự nhiên có thể bắt đầu phát triển theo thời gian. Các dây chằng sụn gắn đĩa đệm vào đốt sống có thể trở nên kém linh hoạt theo thời gian, khiến nó bị đứt khi có sự kích thích nhỏ nhất.

Thoát vị đĩa đệm cổ thường gặp nhất do chấn thương hoặc tổn thương cột sống cổ. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng phổ biến và chúng trở nên phổ biến hơn khi mọi người già đi. Thoát vị đĩa đệm gây ra các triệu chứng ở ít hơn 2% dân số mỗi năm, hầu hết các trường hợp xảy ra ở thanh niên và người trung niên.

Đoạn chuyển động C2-C5, bao gồm đĩa C4-C5, dễ bị tổn thương và gây ra các tình trạng thoái hóa, thoát vị đĩa đệm, chấn thương hoặc suy giảm thần kinh.

Triệu chứng thường gặp của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5

Việc chèn ép tủy sống ở các đoạn chuyển động C2-C5 có thể dẫn đến rối loạn chức năng tủy sống dẫn đến yếu hoặc liệt tay hoặc chân. Trong một số trường hợp, bệnh nhân còn có thể xuất hiện tình trạng mất kiểm soát tiểu tiện và đại tiện.

Cơn đau do thoát vị đĩa đệm C4-C5 có thể xuất hiện ngay sau khi bị tai nạn. Tương tự như vậy, nó có thể tích tụ theo thời gian, đặc biệt là khi đĩa đệm bị ảnh hưởng bởi sự thoái hóa. Trong cả hai trường hợp, đầu, cổ, vai và cánh tay thường bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi cơn đau.

Mức độ nghiêm trọng của cơn đau này thường dao động từ trung bình đến nặng, gây ra những thay đổi lớn trong thói quen hàng ngày của người bệnh. Ngoài ra còn có khả năng khiến bệnh nhân bị đau nửa đầu sau (đau đầu Cervicogenic), nguyên nhân là do cơn đau lan từ cổ trên xuống phía sau đầu.

Trong trường hợp này, bất kỳ cử động nào của cổ và cánh tay đều có thể làm tăng cơn đau. Một hoặc nhiều vùng ở cẳng tay, bàn tay và/hoặc một hoặc nhiều ngón tay cũng có thể mất cảm giác bình thường và bị tê.

Các triệu chứng khác của thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 có thể bao gồm yếu một hoặc cả hai vai, khuỷu tay và cổ tay. Các khớp ở những vị trí này cũng dễ bị ảnh hưởng và gây hạn chế cử động.

Một số trường hợp cảm thấy khó thở do các nhánh của dây thần kinh C4-C5 trong thần kinh cơ hoành bị viêm hoặc bị ảnh hưởng từ tình trạng thoát vị.

Nếu khối thoát vị đè lên tủy sống, những triệu chứng nghiêm trọng hơn sẽ xuất hiện, bao gồm:

- Đi loạng choạng hoặc lúng túng tay chân

- Mất thăng bằng và khả năng phối hợp

- Giảm khả năng sử dụng bàn tay và cánh tay

- Ngứa ran, có cảm giác như điện giật dọc cơ thể và xuống chân

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4 - C5 như thế nào?

Khi tới các cơ sở y tế, bác sĩ chuyên môn sẽ thực hiện chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4 - C5 thông qua:

Chẩn đoán lâm sàng

Quá trình này sẽ bao gồm quan sát và so sáng hai bên vai và cánh tay, kiểm tra triệu chứng (đau, tê, yếu chi, ngứa ran,...), Thử nghiệm với những hoạt động có khả năng làm tăng mức độ đau và những triệu chứng khác; Kiểm tra khả năng vận động, khả năng giữ thăng bằng và phối hợp; Kiểm tra tiền sử chấn thương, bệnh lý, yếu tố di truyền, công việc, thói quen sinh hoạt…

Chẩn đoán cận lâm sàng

Sau chẩn đoán lâm sàng, người bệnh được chỉ định một hoặc nhiều xét nghiệm thích hợp. Cụ thể:

- Chụp X-quang: Giúp phát hiện các bất thường ở cột sống cổ, nhưng không thể hiển thị chi tiết đĩa đệm.

- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đây là phương pháp hình ảnh chính xác nhất để chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, cho thấy rõ cấu trúc đĩa đệm và áp lực lên dây thần kinh.

- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Có thể cung cấp hình ảnh chi tiết của cột sống cổ.

- Điện cơ đồ (EMG): Đo lường hoạt động điện của cơ để xác định tổn thương dây thần kinh.

Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4 - C5

Vật lý trị liệu

Các phương pháp điều trị không phẫu thuật thường được sử dụng để điều trị cơn đau và các triệu chứng nhỏ ở đoạn vận động cột sống C2-C5. Trong những trường hợp cấp tính, bệnh nhân có thể bị suy giảm thần kinh, chẳng hạn như tê liệt và mất kiểm soát ruột/bàng quang, các biện pháp phẫu thuật sẽ được chỉ định thực hiện để đảm bảo chức năng toàn diện cho cột sống cổ.

Một trong những phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm không phẫu thuật phổ biến nhất là các bài tập kéo giãn cột sống cổ. Đây là kỹ thuật giảm đau bao gồm việc kéo căng và điều chỉnh lại cột sống. Nhà trị liệu có thể thực hiện động tác kéo giãn bằng tay hoặc sử dụng thiết bị kéo cột sống. Phương pháp điều trị này giúp làm giảm sự chèn ép dây thần kinh cột sống bằng cách mở các lỗ thần kinh.

Vật lý trị liệu cũng là một trong những phương pháp phù hợp nhất để cải thiện tình trạng cột sống cổ. Các buổi tập phải luôn được tiến hành với một nhà vật lý trị liệu có trình độ để tránh làm vết thương và cơn đau trở nên trầm trọng hơn. Tuy nhiên, quá trình điều trị như vậy chỉ nên được thực hiện khi bệnh nhân không có bệnh lý tiềm ẩn hoặc chấn thương cột sống suy thoái.

Khi vật lý trị liệu được xác định là phù hợp, các phương pháp như chườm đá, trị liệu bằng nhiệt, trị liệu xoa bóp, siêu âm, điện trị liệu và các phương thức trị liệu thụ động khác sẽ được đưa ra. Mục đích của vật lý trị liệu thụ động là hỗ trợ giảm đau và phù nề.

Vật lý trị liệu tích cực cũng có thể được đưa vào chế độ điều trị để cải thiện sức mạnh của cột sống cổ. Chúng chủ yếu bao gồm các động tác giãn cơ và các bài tập được thiết kế để giảm đau cổ và duy trì tư thế tốt hơn.

Sử dụng thuốc

Tùy theo mức độ biểu hiện của triệu chứng, bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 sẽ được kê đơn cho sử dụng các loại thuốc như:

- Thuốc giảm đau thông thường: Acetaminophen hoặc một loại thuốc giảm đau thông thường khác sẽ được sử dụng để giảm đau và hạ sốt nhanh chóng.

- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Thường được chỉ định cho những bệnh nhân có cơn đau trung bình, đau do viêm rễ thần kinh hoặc những mô khác. Advil, Aleve, Motrin… là những loại thường dùng.

- Thuốc giãn cơ: Chỉ định khi đau liên quan đến cơn co thắt cơ. Thuốc có tác dụng thư giãn cơ, giảm co thắt và giảm đau đớn ở vùng tổn thương.

- Steroid đường uống: Dùng cho những bệnh nhân bị sưng và viêm dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm cổ. Thuốc có tác dụng giảm viêm, ức chế miễn dịch và giảm đau. Steroid đường uống thường gây tác dụng phụ nên cần dùng dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.

- Thuốc giảm đau nhóm opioid: Đây là nhóm thuốc giảm đau gây nghiện. Thuốc mang đến hiệu quả cao cho những trường hợp có cơn đau nặng và không đáp ứng với thuốc giảm đau khác. Opioid thường được dùng ngắn hạn và liều thấp có tác dụng đẻ tránh gây tình trạng lệ thuộc hoặc nghiện thuốc.

Phẫu thuật

Các biện pháp phẫu thuật thường được sử dụng để điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 bao gồm:

- Laminectomi: Thủ thuật để loại bỏ một phần xương đốt sống (laminectomi) để tạo thêm không gian cho thần kinh.

- Microdiscectomi: Thủ thuật để loại bỏ một phần đĩa đệm thoát vị đang ép vào thần kinh.

- Hợp nhất đốt sống: Thủ thuật để gắn cố định hai hoặc nhiều đốt sống lại với nhau để ổn định cột sống và giảm sự nén thần kinh.

Khi xem xét phẫu thuật, điều cần lưu ý là các đoạn chuyển động C2-C5 có thể được phẫu thuật từ phía trước hoặc phía sau cổ. Một số thủ tục có thể được thực hiện bằng cách sử dụng kết hợp cả hai phương pháp. Phẫu thuật thường liên quan đến việc giảm chèn ép lên dây thần kinh và loại bỏ cơn đau do thoát vị đĩa đệm.

Bệnh nhân nên biết rằng một số lựa chọn phẫu thuật có nhiều nguy cơ biến chứng hơn những lựa chọn khác. Những biến chứng này có thể bao gồm nhiễm trùng hoặc mất máu quá nhiều và thường có xu hướng làm tổn hại đến tính toàn vẹn của cột sống và sức khỏe nói chung của bệnh nhân.

Làm thế nào để phòng ngừa tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4 - C5?

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm cột sống cổ là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây làmột số biện pháp phòng ngừa tình trạng thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4 - C5 hiệu quả :

- Duy trì tư thế đúng: Hãy chú ý đến tư thế khi ngồi, đứng, và làm việc. Sử dụng ghế và bàn làm việc phù hợp để hỗ trợ cổ và lưng.

- Tập thể dục thường xuyên: Tăng cường cơ cổ và lưng bằng cách thực hiện các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh.

- Tránh mang vác nặng: Hạn chế mang vác nặng và nếu cần, hãy sử dụng kỹ thuật nâng đúng cách.

- Ngủ đúng tư thế: Sử dụng gối và đệm phù hợp để hỗ trợ cổ khi ngủ.

- Giảm căng thẳng: Quản lý căng thẳng và lo âu bằng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc massage.

Như vậy, có thể thấy, thoát vị đĩa đệm cột sống cổ C4-C5 thường do chấn thương hoặc tổn thương cột sống cổ gây nên. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, các phương pháp điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật có thể được ứng dụng để điều trị thương tổn và khôi phục lại khả năng vận động cổ bình thường cho người bệnh.